6 oktober 2019 – Om kwart over zes zit ik aan het ontbijt, om half zeven hebben we klompjes en een zakje snoep uitgewisseld. De eigenaresse zwaait me uitgebreid uit als ik weer richting de route loop. Ik zoek en vind een konbini en maak even uitgebreid gebruik van het toilet. Dat lukt me toch niet op een traditioneel Japans toilet. En goh, wat kijk ik uit naar bijpraten in het Nederlands vandaag!
De trappen op naar tempel 71, Iyadan-ji
Iyadan-ji ligt tegen een bergwand en heeft drie niveaus. De altaren zijn binnen op het hoogste niveau. Dat betekent schoenen uit, slippers aan en op zoek naar de altaren. Ik blijf het spannend vinden om kaarsjes aan te steken in een ruimte met tatami op de vloer, maar ze zijn het hier wel gewend. Het is hier best druk met pelgrims die in kleine groepjes of alleen rondwandelen. Ik maak even een foto van het winkeltje met henro-benodigdheden, omdat daar in de Facebook-groep naar gevraagd is.
Shichibutsu Yakushi – de keizer in het meer
Op weg naar tempel 72 kom ik langs een meertje. Het verhaal gaat, dat het lichaam van een vroegere keizer in het koude water van dat meer is bewaard. Er staat een Shinto-shrine, Shichibutsu Yakushi die daaraan gewijd is. Tegenwoordig gaan we niet zo respectvol om met het meertje: het is een afslagbaan van een golfclub. De balletjes blijven drijven en vormen zo velden van wit op het water.
Tempels 72, Mandara-ji en 73, Shusshaka-ji
Na een kort bezoek aan de Familymart ga ik door naar tempel 72. Op de een of andere manier maakt deze tempel evenals nummer 73 niet zoveel indruk op me. En dat terwijl ze een belangrijke rol vervullen in het verhaal van Kobo Daishi. Mandara-ji is de familietempel van de voorouders van Kukai. En Shusshaka-ji herdenkt het feit dat hij op jonge leeftijd van een berg af ‘gevlogen’ is en daardoor geconfronteerd werd met zijn roeping. Achter Shusshaka-ji wordt een heel nieuw terrein ontwikkeld. Ik ben benieuwd hoe die tempel er over een paar jaar uitziet.
Tempel 74, Kōyama-ji
Met een halfuurtje ben ik in tempel 74. Dat is een oase van rust met een prachtig en overzichtelijk vierkant tempelterrein. Ik ga even op een bankje zitten, waar al twee Australische henro zitten. Zij wandelen kleine stukjes en dat is vooral hier in Kagawa goed te doen, omdat de tempeldichtheid hier enorm is. Ik zie twee busladingen toeristen langstrekken. De begeleiders daarvan begroeten me met veel respect: ze zien niet veel wandelende henro. Ik blijf het bijzonder vinden dat zo’n buslading na tien minuten weer buiten staat. Zo snel ben ik nog nooit klaar geweest in een tempel.
Ontmoeting met een ervaren henro
Als ik mijn ritueel doe, komt een Japanse henro naast me staan. Hij zingt zijn soetra’s met een prachtige, diepe stem. Als hij klaar is, geeft hij me zijn zilveren osame-fuda. Hij is bezig met zijn 56ste ronde langs de tempels. Daar kan ik alleen maar respect voor hebben. En hij heeft weer respect voor een Europeaan die wandelend langs alle (alle?!?) tempels gaat. Als ik terugkom bij min rugzak, ligt er een zakje snoepjes en een mandarijn op. Zomaar o-setai van een andere pelgrim, ik heb niet eens contact gehad.
Zentsu-ji, tempel 75
Het Udon-tentje op weg naar Zentsu-ji is helaas dicht, waardoor ik na twintig minuten tempel 75 binnenwandel. En wow, wat is dit een enorm complex. Ik ga even zitten om het op me in te laten werken. Dan zie ik opeens een bekende wandelen. Geertje is de tempel ook aan het verkennen. Ik loop naar haar toe en we geven elkaar een knuffel. Zo fijn dat we in het Nederlands kunnen bijpraten en ervaringen delen. We besluiten samen de tempel verder te bekijken.
Tunnel en museum
Samen zoeken we het hoofdaltaar op, waar ik mijn ritueel doe. Als ik klaar ben, kijken we even rond en zien dat we kaartjes kunnen kopen om een tunnel onder het altaar te bezoeken. Dat gaan we doen! Het blijkt een individuele wandeling door het duister van een tunnel te zijn. Dit is echt een test voor je zintuigen. Ik hou een hand aan de muur en beweeg me door het duister, terwijl ik ‘namu daishi henjo kongo’ herhaal. Het uitspreken van die woorden geeft me houvast. Als ik de tunnel uitkom, ben ik verblind door het licht. Ik wacht op Geertje en samen gaan we naar het museum, dat achter het altaar ligt. Helaas zijn alle bordjes in het Japans, waardoor het wat lastig is om te begrijpen waar we allemaal naar kijken. Toch maakt de expositie indruk op me. En ondertussen zijn we lekker aan het bijpraten in het Nederlands.
Zwervend door de tempel en bijpraten in het Nederlands
Later hoor ik van Geertje dat je in de tempel ook kunt overnachten. Helaas was er geen beschikbaarheid: helemaal volgeboekt met groepen. Daarom zitten we in een hotel. We kijken onze ogen uit in de beide delen van de tempel. Uiteindelijk doe ik mijn ritueel bij de daishi-dou en ga ik mij stempels halen. Daarvoor sta ik eerst in de verkeerde rij: dat bleek de ‘tourist’-information te zijn.
Inchecken in Zentsu-ji hotel
Na het inchecken ga ik naar mijn kamer om me op te frissen en even te bellen met Katja. Ik was al vroeg in het hotel, dus ik kan even rustig aandoen en kijken waar ik de komende dagen wil slapen. Mijn reis komt bijna ten einde en ik besluit om mijn terugreis te vervroegen. Samen met Katja zet ik op een rij wat ik welke dag ongeveer kan doen. De enige onzekere factor is een aangekondigde tyfoon die heel dichtbij aan land zou kunnen komen. Maar met twee reservedagen zou het rond moeten kunnen komen. Ik vlieg 17 oktober terug in plaats van 24 oktober.
Uit eten
Geertje en ik hebben rond vijf uur afgesproken. Ik ga iets eerder naar beneden en vraag de receptie of ze mijn volgende overnachtingsplek willen regelen. Het lijkt erop dat ze dat nog nooit hebben gedaan, maar met wat moeite komt alles voor elkaar. Morgen slaap ik naast tempel 80 en de dag erop bij een onsen. Dat kan maar geregeld zijn. Daarna gaan we naar het restaurant in het pand naast het hotel, waar ze Geertje al kennen. In alle rust kunnen we hier bijpraten in het Nederlands. We eten uitgebreid en redelijk westers; met frietjes erbij! En voor toe een softijsje. Dat is pure verwennerij. Morgen ontbijten we nog samen en dan ga ik weer verder.