Tip 5: denk na over hoe je wil overnachten. Zorg dat je eerste overnachting geregeld is voor je vertrekt. Om het land in te komen moet je aangeven waar je eerste overnachting gepland is. Bepaal voor de rest van de tocht of je in hutten/ een tentje slaapt of dat je Minshuku of hotels boekt.
Wat wil je betalen voor een overnachting?
Eén van mijn grootste uitgaven van de henro vormde de overnachtingskosten. Ik had me tevoren ingelezen op diverse blogs en voor mezelf bepaald, dat ik niet met een tentje ging slepen. Wel leek het me leuk en interessant om een aantal keren gratis in tempels te overnachten. Omdat daar maar beperkte voorzieningen zijn, had ik een inflatable matje, een lakenzak en een fleece dekentje bij me, zodat ik bij zo’n overnachting toch comfortabel kon liggen. Het nadeel daarvan was wel dat het een kilo aan extra gewicht was.
Er zijn verschillende opties:
- Slapen in een tentje
- Zenkonyado: ‘gratis’ slapen in een hut die iemand beschikbaar stelt
- Tsuyado: ‘gratis’ slapen in een tempel
- Henro houses: goedkope pelgrimsovernachtingsplekken
- Minshuku: kleine bed & break fasts/ familiehotels
- Shukubo: een betaalde overnachting in een tempel-‘hotel’
- Ryokan: wat grotere traditionele ‘herbergen’
- Business hotels: basishotels in Europese stijl
- Hotels: de wat luxere plekken
Denk na over hoe je wil overnachten
Er zijn dus veel opties, die elk hun voor- en nadelen kennen. Ik heb voor mezelf tevoren een ruw dagbudget bepaald. Dat heb ik tijdens de henro bewaakt door een kasboekje bij te houden in mijn dagboek. Daarmee had ik zicht op hoeveel ik ongeveer uitgaf en hoeveel ruimte ik daarmee had om zo af en toe wat luxer te overnachten. Er zijn mogelijkheden voor elke portemonnee te vinden. Hou er rekening mee, dat je meestal om 17:00, of uiterlijk 17:30, in moet checken. Dan maak je eerst gebruik van de o-furo en gaat daarna eten. Het ontbijt wordt meestal tussen 6:00 en 7:00 geserveerd. Dan moet je in de eetzaal zijn.
Gratis of voor weinig: Hagimori-list
Bij het lezen van blogs kwam ik de Hagimori-lijst tegen. Hagimori heeft de tocht zelf vaak gelopen en draagt andere henro een warm hart toe. Hij heeft voor hen een overzicht gemaakt van goedkope overnachtingslocaties. Soms kom je dan terecht bij een ‘vriend van de henro’ thuis, soms is het een gratis tempelovernachting of een jeugdherberg die voor pelgrims (op vertoon van de lijst) korting geeft. Ik heb die lijst aan een henro uit Barcelona gegeven en hij heeft zoveel mogelijk van deze gratis plekken gebruikt om de kosten van zijn henro te drukken.
Let op: na de COVID-pandemie schijnt er geen up-to-date versie meer te zijn.
Henro houses als veilige bakens
Henro houses worden gerund door mensen die vaak de henro zelf al verschillende keren hebben volbracht en die andere pelgrims een warm hart toedragen. Zij bieden pelgrims een eenvoudige slaapplek aan. Via hun website heb ik diverse keren henro houses geboekt. Tegen een beperkte vergoeding (voor mij tussen de ¥ 2.000 en ¥ 3.000) kreeg ik daar een plek voor de nacht, met futon en dekbed. Meestal beschikken deze huizen ook over airconditioning. Dat was erg fijn voor mij in de hitte en vochtigheid van de late zomer. Ik heb in een aantal henro houses overnacht en voelde me daar altijd erg welkom.
Denk na over hoe je wil overnachten
Hieronder zet ik de mij bekende opties op een rijtje.
Tentje
Er zijn pelgrims die besluiten iedere nacht in een tentje te slapen. Zo kwam ik Löwe tegen die als Fin gewend was alleen in de natuur te slapen. Hij zette zijn tentje op waar het maar kon, zonder overlast te veroorzaken voor de Japanners. Zo kwam ik zijn kampement op een vroege ochtend tegen terwijl ik een berg aan het beklimmen was. Hij had een hut gebruikt als basiskamp en daar zijn tentje neergezet. Voor mij was dit geen optie: ik ben niet zo avontuurlijk en heb tijdens de tocht ervaren dat ik vooraf wilde weten waar ik sliep aan het einde van de dag.
Als je ervoor kiest om je tentje ergens op te zetten, vraag dan toestemming aan de eigenaar, zorg dat je het kamp opzet in de schemering en weer weg bent bij zonsopgang. Ik lees en hoor verschillende verhalen over hoe welkom kampeerders zich gevoeld hebben tijdens de tocht. Een deel van de hutten langs de route kan gebruikt worden om te slapen (in de route guide zijn dat vierkantjes met een driehoek erboven). Niet in alle gevallen mag dat; dat staat in het Japans aangegeven. In de Facebook-community lees ik, dat veel Japanners liever geen wildkampeerders op de henro zien.
Vanaf 2020 komen er steeds meer berichten dat de bewoners van Shikoku meer overlast ervaren van (buitenlandse) wildslapers. Daarmee de oproep aan ons allen om zoveel mogelijk gebruik te maken van officiële (betaalde) overnachtingsmogelijkheden. Gebruik de gratis opties alleen als laatste redmiddel, daarmee zorgen we ervoor dat de bewoners van Shikoku ons willen blijven ontvangen en helpen tijdens onze pelgrimstochten.
Lees eventueel meer in deze Facebook-post!
Zenkonyado
Er zijn Japanners op Shikoku die pelgrims gratis onderdak bieden, de zenkonyado. Het is een goed gebruik om een donatie te doen voor de gastheer/ -vrouw voor de kosten die zij gemaakt hebben, want vaak gebruik je toch stroom en water van hen. Ik heb hier weinig gebruik van gemaakt, grotendeels omdat het in mijn planning niet uitkwam. Het lukte me wel tijdens de derde nacht op Shikoku. Toen heb ik naast Kamino-yo onsen in een hut geslapen die als zenkonyado wordt aangeboden. Het voordeel van die plek was, dat ik me tegen betaling heerlijk kon ontspannen in het badhuis ernaast. Daar waren ook koude dranken te krijgen.
Tsuyado
Tsuyado is een gratis overnachting in een tempel. Vaak stellen ze daarvoor niet of nauwelijks gebruikte ruimtes beschikbaar. De tsuyado is niet in iedere tempel beschikbaar. Ik had ter voorbereiding in de route guide aangeven waar tsuyado aangeboden wordt op basis van blog-ervaringen en de Hagimori-lijst. En soms hoor je van andere pelgrims waar ze die optie wel bieden als je weet hoe je erom moet vragen. Je kunt hier alleen een beroep op doen als het nodig is. In de praktijk betekent het dat je er als pelgrim aan het eind van de dag (na vier uur/ half vijf) bij de nokyocho office om vraagt, omdat je de volgende tempel niet meer kan halen.
Ik heb een aantal nachten gratis in tempels geslapen. In tempel zes was het in het poortgebouw. Middenin tempel 17 staat een hokje met twee tatami, waarin ik een erg warme nacht doormaakte, omdat ik niet doorhad dat de ramen open konden met horren zelfs! In Bangai 8, Toyogahashi, sliep ik in een hut met vier tatami naast het toiletgebouw. In tempel 47 bood een portacabin naast de parkeerplaats mij onderdak. En in tempel 56 sliep ik in een houten-/ tatamistapelbed naast de toiletten.
De formelere overnachtingsplekken
Bij de plekken die ik hierboven noemde, kan je vaak ‘gewoon’ aan komen lopen: je kunt niet eens reserveren. Voor de volgende plekken is dat geen optie. Een Japanner is graag voorbereid op je komst. Daarom is het nodig om een reservering te doen als je van één van deze opties gebruik wilt maken.
Omdat ik niet genoeg Japans spreek om te kunnen bellen, heb ik in een tempel bij de nokyocho-office gevraagd of zij een reservering wilden doen. Daarna hebben de gastvrouwen en -heren van mijn overnachtingsplekken me geholpen om de locatie voor de volgende nacht vast te leggen. Bijkomend voordeel daarvan was, dat ze voor me instonden. Er werd vaak aangegeven dat ik wel wat Japans sprak en dat ik gewoon op de tatami sliep. Dan bleek het ook mogelijk om te overnachten bij ‘Japanese only’-locaties. En voor mij was dat weer leuker, omdat ik hiermee meer Japanse pelgrims tegenkwam.
Minshuku
Na de henro houses was dit mijn favoriete manier van overnachten. Waar alle vorige plekken alleen een overnachting bieden, kan je hier vaak ook avondeten en ontbijt krijgen. Toen ik eenmaal gebruik had gemaakt van een Minshuku was ik overtuigd: dit is een manier van overnachten die mij dicht bij de Japanner brengt.
De Minshuku zijn kleinere overnachtingsplekken, vaak in een gewoon huis, waar je een prima slaapplek en verzorging kunt krijgen. Het is handig om wat Japans te spreken, want veel worden gerund door oudere/ bejaarde Japanners en die spreken vaak weinig of geen Engels.
Ik heb me erg welkom gevoeld bij Minshuku/ Guest House Suisen. De gastvrouw liet me door haar man ophalen bij tempel 28. Toen we probeerden de volgende overnachting te reserveren, bleek er nergens plek te zijn. Daarop stelde ze me voor om me na het wandelen op te halen bij tempel 33, zodat ik nog een nacht kon blijven. Toen ze me daar oppikte, gingen we ook nog even een Japanse pelgrim ophalen die al vier nachten door haar werd heen en weer gereden: service van de zaak!
Shukubo
Een deel van de tempels runt een hotel op het terrein. Vaak kan je daar na een reservering ook overnachten. Als pelgrim alleen is het soms lastig hier plek te krijgen: ze zijn vaak ingesteld op groepen kuruma-henro, die met de auto of busjes rondgaan. En daarmee zitten ze vaak al snel vol.
Als je hier overnacht, krijg je altijd de uitnodiging om mee te doen met de openingsceremonie van de tempel. Dat is een aanrader. Rond een uur of zes start je samen met de (hoofd-) monnik en doet dan een hele ceremonie. Prachtig om te ervaren.
Ik kreeg in tempel 37 een fijne ontvangst. Druipend van de regen kwam ik daar binnenlopen. De inn-keeper was een Japanse die getrouwd was met een Spanjaard. Met een mix van Spaans, Engels en Japans konden we prima met elkaar praten. Ik kreeg een prachtige kamer, genoot van de o-furo en het eten was prima. De ochtendceremonie begon om 6:00. Ik was daar samen met een Japanse auto-henro, en de hoofdmonnik nam uitgebreid de tijd om ons in het Japans de hele ceremonie uit te leggen. Het viel me mee, dat ik er best veel van verstond!
Ryokan
Een Ryokan is een traditioneel hotel. In alle gevallen sliep ik daar op een futon of tatami. De kamers zijn ingericht met een laag tafeltje, dat aan de kant geschoven kan worden als je gaat slapen. Meestal werd mijn bed netjes klaargelegd, terwijl ik zat te eten. De kosten lagen hier iets hoger dan bij de Minshuku. Soms kon ik niet anders dan een Ryokan boeken, omdat Minshuku bezet of gesloten waren, of omdat op mijn wandelafstand geen andere optie beschikbaar was.
De meeste Ryokan serveren een traditionele avondmaaltijd en een ontbijt. Dat zit bij de prijs inbegrepen. Bij het reserveren van één van de Ryokan was iets misgegaan. Ik stond voor een gesloten deur. Gelukkig kon ik, door bemiddeling van een lokale kapper, terecht bij een van de andere Ryokan in hetzelfde dorp. Omdat ik niet gereserveerd had, was er geen diner. Dat heb ik toen zelf geregeld bij een supermarkt aan de overkant van de rivier. Toen ik terugkwam met mijn eten, gaf de eigenaar aan, dat hij toch ontbijt voor me kon regelen. Wat een service en gastvrijheid!
Business Hotel
De business hotels zijn goed betaalbaar. In alle gevallen dat ik er sliep, was er een ‘westers’ bed op de kamer. Soms had ik zelfs een eigen badkamer, hoewel ik het gebruik van de gemeenschappelijke o-furo eigenlijk net zo fijn vind. Meestal moet je zelf je avondeten regelen.
De kwaliteit van de business hotels die ik heb gebruikt, varieerde erg. Er waren pareltjes bij maar ook met smerige, naar rook stinkende kamers. Ik had hier ook meer het gevoel ‘op afstand van de Japanners’ te staan en voelde me minder henro.
Hotel
Dan zijn er ook nog de chique hotels. Die bieden meer kwaliteit dan de business hotels. Vaak kan je hier ook eten in de avond en ochtend. Ik heb genoten van een heerlijke overnachting aan de kust toen ik een weekje onderweg was. De o-furo was daar groot, met een heerlijk heet bad. En na afloop kon ik gewoon in mijn yukata naar de eetzaal!
Eten bij je overnachting
Bijna alle overnachtingsplekken bieden je de mogelijkheid om bij het reserveren aan te geven of je mee wilt eten of niet. Door zelf je kostje bij elkaar te scharrelen bij kombini of in supermarkten, kan je best wat geld besparen. Als je het ontbijt overslaat, kan je eerder onderweg.